DU LỊCH THẾ GIỚI- PERU

PERU BÍ ẨN

Peru nằm giữa rặng núi Andes và biển Thái Bình Dương ở Nam bán cầu, cùng với dòng sông Amzone tạo thành một điểm du lịch với đầy đủ các hệ sinh thái từ highland,đến biển, rừng mưa nhiệt đới(rain forest)...Nhưng có lẽ du khách biết đến Peru nhiều nhất là Machu Picchu nhất là kể từ khi nó được UNESCO công nhận là di sản thế giới vào năm 1983.

Machu Picchu- "Ngõ cũ lâu đài bóng tịch dương"!

Vào ngày 24 tháng Bảy năm 1911, Ông Hiram Bingham- một giáo sư tại đại học Yale- Hoa kỳ đã khám phá ra di tích Machu Picchu. Và Tháng Bảy năm 2011, Peru kỷ niệm 100 nam ngày khám phá Machu Picchu với nhiều hoạt động giải trí; chúng tôi đã chọn thời điểm này để cùng chung vui với người dân Peru. Hôm chúng tôi đến Machu Pichu tuy mới đầu tháng bảy nhưng đài TV Peru đã dàn dựng sân khấu và làm phóng sự để phát trên TV, rất nhiều du khách được phỏng vấn và thu hình.

Machu Picchu có nghĩa là "Old Mountain", đây được coi là cửa sổ nhìn ra thế giới của đế chế Inca. Đây là "resort" của người Inca giàu có(Inca Rulers) tồn tại vào khoản 500 năm ở độ cao 2,430 m và bị người Tây Ban Nha càng quét, chinh phục tiêu diệt nền văn minh của họ khi đến đô hộ Peru.

Machu Picchu cách Cusco 85 km về phía Bắc, để đến đó du khách có thể đi xe lửa với 3 hãng xe lửa là Perurail(lâu nhất). Vào năm 2010 để cạnh tranh có thêm 2 congty là Incarail và Andean Rail ra đời làm cho dịch vụ thêm đa dang.

Thời gian đi xe lủa từ Cusco hết 4 hours, nên hai côngty mới đã mở trạm tại Ollantatambo chỉ hết 1.5 hours, nhưng phải đi xe từ Cusco đến trạm Ollantatambo hết 1 hour nữa.

Xe lửa có 3 loại:

Loại Luxury đắt nhất, có dọn ăn trưa, ăn tối trên đường vệ

Loại Vistadome: có dọn 1 bữa ăn

Loại Expedition: bình dân chỉ dọn snack và coffee, trà.

Dĩ nhiên giá vé cũng thay đổi theo dịch vụ cung cấp, nhưng phong cảnh hai bên đường thi...giống nhau thôi.

view from train window

Các toa xe trang bị thiết kế lịch sự, trần xe là cửa sổ kiếng để hành khách có thể ngắm nhìn phong cảnh ở bất kỳ góc độ nào, nhưng không hiểu sao xe di chuyển cứ lắc lư như nhảy...rap. Di xe lửa này xong thì khỏi tập belly dance, eo cũng giảm cân rồi

Trạm cuối cùng đến Machu Picchu là thành phố Aguas Calientes, tại đây du khách được chuyển qua xe bus nhỏ 25 chỗ ngồi và đi thêm 30 phút nữa mới đến cổng vào của Machu Pichu. Con đường này lên dốc ngoằn nghèo rất ngoạn muc.

Vì vấn đề an ninh, du khách không được mang các túi xách có thể tích hơn 20 lít, tại cổng có chỗ gởi túi xách với giá 2 USD.

Và để bảo vệ di sản này, mỗi ngày giới hạn tối đa 2,500 du khách thăm viếng.

Nhìn tổng quát chúng tôi ghi nhận thời điểm thăm viếng tốt nhất là buổi sáng, như vậy có thể chụp nhiều ảnh đẹp hơn. Thông thường để đến Machu Picchu sớm mai, du khách chọn ở lại Aguas Calientes ngay dưới chân núi một đêm.

Những người thích mạo hiểm cũng có thể đi hiking qua Inca trail,đây là con đường thời nguyên sơ người Inca dùng để giao thương với miền đồng bằng bên dưới. Thời gian cũng tốn khoản 4 ngày và có thể thuê các porters địa phương mang hành lý. Thông thường có các tour du lịch tổ chức mọi dịch vụ cho việc hiking này.

Sau khi "trèo non"(không có "lội suối")du khách sẽ đến bên trong Machu Pichu(leo không biết bao nhiêu bậc thang nhưng có lẽ gần đến 200 bậc vì quá mệt nên không đếm được) để ngắm toàn cảnh "incan resort"; đại khái bao gồm:

Bên trái là Royal and Sacred area dành cho emperors và cận vệ

Bên phải là Secular area dành cho người làm

và bên dưới thung lũng là khu Agricultural area để canh tác sản xuất thực phẩm, vùng này cũng nối với Inca Trail dẫn đến tận Cusco.

Di tích này được làm bằng đá mài và phải tốn gần 40 năm mới làm xong. Ngày xưa, ngừơi Inca chọn địa điểm này để làm nơi định cư vì họ cũng tin "phong thủy" cho rằng đây là vùng đất tốt có đầy đủ sông, núi và quặng mỏ(núi có magnesium), và đất thung lũng tốt cho nông nghiêp. Nhưng hỡi ôi, giờ này thì du khách chỉ còn "ngậm ngùi" cho cảnh tượng

"Lối xưa xe ngựa hồn thu thảo

Ngõ cũ lâu đài bóng tịch dương"

Peru không chỉ có Machu Picchu mà còn có các địa danh khác cũng hấp dẫn du khách; xin mời theo đoàn của chúng tôi đến Moray ở vùng Sacred Valley giữa Cusco và Machu Pichu.

Moray với các ruộng bậc thang hình tròn được coi như là phòng thí nghiệm nông nghiệp của người Inca. Họ trồng khoai tây trên các ruộng này ở các độ cao khác nhau và tìm ra khoai tây trồng ở cao độ 9000 feet là khoai tây ngon nhật Còn ở độ cao 3000 feet thì cho đậu lima ngon nhất.

Theo người Inca, khoai tây sau khi thu hoạch để ngoài trời 7 ngày sau đó luộc ăn sẽ có vị tuyệt nhất. Ở Peru có hơn 1000 loại khoai tây vì vùng highland thích hợp để trồng khoai tây hơn trồng lúa gao. Do đó ở Peru gạo mắc hơn khoai tây.

Chỉ cần lái xe thêm 30 phút nữa chúng ta sẽ đến ruộng muối Maras ở thành phố Salinas. Trên vùng highland không có biển , nhưng thiên nhiên ưu đãi có một giòng suối nước mặn ở thành phố Salinas, và người Inca từ xưa đã biết làm ruộng muối từ giòng suối này.

Họ làm thành 3000 hồ nhỏ chứa nước suối mặn. Sau khoản 30 ngày nước bốc hơi, thì người dân thu hoạch muối, làm thành sản phẩm tinh khiết để dùng trong thực phẩm ; cũng có các phế phẩm là muối cục để tắm. Theo thời gian, người ta cũng biết làm muối có iodine giống muối biển.

CUSCO- Thành phố Thần Thánh

Sau khi thăm viếng Machu Pichu chúng tôi trở về thành phố Cusco. Đây là trạm chuyển tiếp cho tất cả du khách muốn thăm Machu Pichu bất kỳ họ đến từ nơi nào và bằng phương tiện gì. Chủ yếu là đường hàng không từ Lima. Phi trường Cusco rất bận rộn vào buổi sáng vì thời tiết và độ cao không cho phép máy bay cất cánh vào thời gian buổi chiều. Từ phi trường Lima- thủ đô Peru- từ 5 giờ sáng đã có chuyến bay đi Cusco, thời gian bay chỉ 1 hour, và cứ 10 phút là có chuyến khởi hành. Tháng Bảy là mùa cao điểm và nhất là tháng bảy 2011 này với lễ kỷ niệm 100 Anos Machu Pichu phi trường hầu như...quá tải. Cũng may chúng tôi đi theo tour có tour guide hướng dẫn suốt cuộc du hành, nhưng mà cũng...mệt vì quá đông, và lộn xộn .

Cusco với các con đường dốc cao(giống San Francisco) là thủ đô của đế chế Inca từ thế kỷ 11 đến đầu thế kỷ 16 với 13 đời vua cho đến khi bị người Tây Ban Nha chinh phuc. Cusco ở độ cao hơn 3,500 m từ mặt nước biển và là thành phố có tỷ lệ tia cực tím cao nhất thế giới. Bởi vậy xin hãy nhớ dùng sunblock thích hợp.

Từ năm 1983 Cusco đã được UNESCO công nhận là di sản thế giới cùng với Machu Pichu.

Người Inca thờ thần mặt trời (Sun God) nhưng khi người Tây Ban Nha cai trị thì họ đem theo đạo thiên chúa đến đây; bởi vậy ở Cusco có hai luồng văn minh và văn hóa "cạnh tranh" nhau , nhưng ảnh hưởng văn hóa của Inca vẫn còn tồn tại cho đến hôm nay vì trong chương trình giáo dục đương thời học sinh phải học tiếng Incan như là một ngoại ngữ thứ hai

Sassayhuanan

Một địa danh được nhắc đến nhiều nhất ở Cusco là Sasayhuanan cách Cusco 1 mile về phía Bắc. Đây là một pháo đài thời Inca được làm bởi những tảng đá nặng gần 100 tấn trong vòng 7 thập niên mới hoàn thành.

Có thể coi Sassayhuanan với người Inca giống như Vạn lý trừơng thành của người Trung Quộc Đã có rất nhiều công nhân chết trong công cuộc xây dựng thành lũy này để bảo vệ cho đế chế Inca.

Tại Cusco có local market rất giống các chợ An Đông, Bến Thành; Ở đó cũng có các quày bán thịt, bán bông, bán trái cây... Đi ngang qua khu vực ăn uống cũng có người đứng mời chào. Trên quày cũng có những con gà luộc da vàng bóng y như chợ ở VN

UROS ISLAND- Một đời nhấp nhô

Rời Cusco chúng tôi đi về Puno thành phố nằm bên hồ Titicaca.

Puno ở độ cao hơn 4,000m nên du khách có thể bị bệnh vì thiếu oxy trong không khí; trong đoàn chúng tôi có người phải thở máy oxgen như trong bệnh viện; riêng bản thân chúng tôi thì cũng bị nhức đẩu như kỳ đi Ecuador, tuy nhiên sau khi uống thuốc và nằm nghỉ vài giờ thì có thể mạnh dạn đứng lên đi thám hiểm tiếp

Hồ Titicaca là hồ ở độ cao nhất thế giới và rất rộng giống như biển; ở giữa hồ là biên giới Peru-Bolivia; đặc biệt trên mặt hồ dân chúng sinh sống trên những hòn đảo nhân tạo là floating islands.

Người dân làm những hòn đảo bằng các cây sậy totora reeds mọc trên hồ,mỗi đảo rộng khoản 120 met vuông, có chiều sâu khoản 3 mét. Phải mất gần 1 năm mới làm xong một đảo như vậy và nó có thể tồn tại khoảng 25 năm. Tuy nhiên theo thời gian, cây sậy này ngâm dưới nước sẽ mục làm đảo chìm dần; do đó hằng năm cư dân phải đáp thêm các lớp sậy trên mặt để bảo đảm đảo độ nổi của đảo. Họ cũng dùng loại sậy này để làm nhà trên đảo, làm thuyền cho phương tiện giao thông giữa các đảo gọi là "Totora Raft"- những con thuyền có đầu rồng giống như thuyền của Viking. Tổng số dân toàn vùng Uros islands khoản 4 ngàn người.

Mỗi đảo là một đại gia đình từ ông bà, cha mẹ, con cái cùng thân tộc trong giòng họ riêng và họ bầu trưởng đảo theo nhiệm kỳ mỗi năm

Cuộc sống ở đây rất là đơn giản, không có ánh sáng văn minh cơ giới tuy chỉ cách thành phố Puno 25 phút tàu. Họ đánh cá ngay trên hồ để ăn và làm nghề sinh sống. Chính phủ có trợ cấp tài chánh cho cư dân ở đây; đồng thời từ khoản mấy thập niên cận đại này du khách cũng là một nguồn thu nhập cho dân ở trên đảo.

"Totora Raft"

 Trên các đảo này cũng có một đảo chính như là "city hall" để điều hành các đảo, và có cả trường tiểu học,có nơi bán thức ăn như nhà hàng để phục vụ du khách với cá câu từ hồ lên rất tươi; cũng có trường tiểu học, đến trung học thì học sinh phải di chuyển bằng thuyền mỗi ngày vào học ở Puno.

Người dân sống lâu dần thành quen, họ không muốn dời đi nơi khác vào đất liền . Có người tốt nghiệp đại học, làm ở Puno nhưng vẫn thích về sống với gia đình trên đảo, mặc cho mỗi bước đi đều chồng chềnh vì sự nhấp nhô của đảo theo sức nặng của con người và thời gian.

PERU và CUỘC SỐNG

Giã từ vùng highland, chúng ta hãy ghé qua thủ đô của Peru- Lima để biết thêm một đôi đều về đất nước này trước khi giã từ.

Lima có dân số khoản 9 triệu người trên tổng số 28 triêu dân của Peru; Đến Lima có một điểm đặc sắc nhất là "Magic Water Fountain" nằm trong công viên quốc gia. Bao gồm 13 fountains thiết kế khác nhau; mổi tuần nước phun 5 đêm(từ thứ Năm, đóng cửa Thứ Ba& Thứ Tư) ; Có Fountain phun nước và nhạc kịch opera; có fountain vòng cung và người đi bộ bên trong.

13 water fountains này dùng nước recycle vì Lima hầu như không có mưa, và để có nước dùng họ phải đào mạch giếng ngầm sâu hơn 200 mét

Có thêm một điều không thể không nhắc đến là con đường đi bộ ngay bên cạnh hông dinh tổng thống thì đầy dẫy chất phóng uế của...chó. Xin mở ngoặc Peru nuôi rất nhiều chó nhưng họ không ăn thịt chó.

walking road at the President Palace

Tháng 7, 2011 này Peru có tân tổng thống nhậm chức nhiệm kỳ 5 năm; ông tổng thống mới này rất thân thiết với Columbia và có khuynh hướng thân...cộng sản.

Thập niên vừa qua kinh tế Peru phát triễn khoản 8% một năm tạo cho ngân sách thặng dư khoản 65 tỉ USD nên hệ thống an sinh xã hội cũng được chăm lo chu đáo.

Peru là nước xuất khẩu Apragus và đồng lớn nhất thế giới;đi trên vùng highland thấy nhiều các núi đồng màu đỏ gạch.

"Cuy-heo quay"

Người Peru có rượu Chicha làm từ bắp lên men, và một nước giải khát không có cồn là Chichha Morada được nấu từ bắp tím cùng vỏ trái thơm trong hơn 1 giờ, sau đó cho thêm chanh và đường.Nước có màu đỏ tím như màu rượu chát. Peru cũng có một loại bánh mì là Chuta bread tròn như cái bánh tráng. Ngoài ra không thể thiếu món "Cuy" mà người Peru còn gọi là "Guine Pig" là heo quay nhưng là những con heo nhỏ xíu chỉ có da và...xương.

Qua các đường phố ở Peru chúng tôi thấy thấp thoáng hình ảnh VN với các xe bán trái cây dọc góc phố, vỉa hè; hay là nồi bắp luộc bốc khói trong cái lạnh như Đà Lạt.

Chúng tôi cũng đã thử trái mãng cầu xiêm lai giống với chuối, thịt ăn rất ngọt chứ không chua như mãng cầu xiêm ở VN.

Hệ thống giáo dục công lập bắt buộc từ 5 tuổi đến khi hết trung học là 18 tuổi; sau đó có thể chọn học đại học công hay tư hay theo các trường chuyên nghiệp. Các người tour guide của chúng tôi đều có bằng master về tourism

Chúng tôi thấy có điều nghịch lý là tuy kinh tế phát triễn nhưng ngoại trừ Lima, các thành phố đi qua đều có nhiều căn nhà xây không hoàn tất bèn hỏi lý do tại sao thì tour guide cho biết ở Peru đánh thuế bất động sản rất cao trên căn nhà đã hoàn tất, còn căn nhà xây "nữa chừng"(coi như chưa hoàn tất) thì chưa bị đóng thuế. Cho nên có nhiều nhà vẫn để tường loang lỗ không tô trét, nhưng đi xe hơi... đời mới.

Đi du lịch đến các thành phố của Peru xin du khách hãy cẩn thận với các xe taxi vì có rất nhiều xe taxi giả(không có giấy phép) ; các tài xế này có thể trấn lột, bắt chẹt du khách. Mọi du khách đều được khuyến cáo là nên nhờ khách sạn giới thiệu hãng taxi đáng tin cậy. 

 Tuy nhiên những hành động của các tài xế 'taxi chui" này không là đại diện cho tất cả con người Peru vì đó chỉ là một sự cá biệt nên biết để tránh và khắc phục ; vì sâu xa chính con người và văn hóa bí ẩn bắt nguồn từ thời Inca đã tạo cho du khách những ấn tượng không thể nào quên về đất nước này .

"a Peruvian in traditional hat"-the hat weights 2 lbs

San Francisco, August 2011